Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları
İş sözleşmelerinde işverenin temel borcu işçiye ücret ödeme borcudur. Ücret genel olarak toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi ile belirlenebilir. Ücret/maaş, geniş anlamda değerlendirilmekte olup ikramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil, bayram tatili, asgari geçim indirimi ücretleri de içinde barındırır.
Haklı Nedenle Fesih Hakkı
4857 İş Kanununun 24. maddesine göre maaşın ödenmemesi halinde işçi haklı fesih ile iş sözleşmesini sonlandırabilir. Ödenmeyen maaşın az veya çok olması önemli değildir.
Haklı nedenle derhal fesih halinde işçi sözleşme ve kanundan doğan ücret alacağını ve varsa diğer vesair tüm haklarını talep edebilecektir. Ayrıca işverenin bu davranışı işçiyi bir zarara uğratmışsa bunun tazminini de isteyebilecektir. Son olarak işçinin bu işyerinde en az bir yıllık bir çalışması söz konusu ise kıdem tazminatına da hak kazanacaktır.
İşten Kaçınma Hakkı
Maaşın ödenmemesi halinde derhal haklı nedenle fesih hakkını kullanmayan işçinin 20 günü geçmişse çalışmaktan kaçınma hakkı da mevcuttur. İşçi fesihten önce çalışmaktan kaçınma hakkını kullanmak zorunda değildir. Bu hak işçinin fesih hakkına alternatif mahiyettedir. İş Kanunu m. 34’e göre işçinin çalışmaktan kaçınabilmesi için aranan şartlar şunlardır;
- İşçinin maaşı zamanında ödenmemesi,
- Maaş ödeme günü üzerinden en az 20 gün geçmesi,
- İşverenin maaşı ödememesinde mücbir sebebin olmamasıdır.
İşçinin Hak ve Talepleri Bakımından Zamanaşımı
İşçinin ücretleri/maaşları kaynaklı zamanaşımı beş yıldır. Beş yıllık süre her bir ücret dönemi için ayrıca hesaplanacaktır. Yani iş akdinin son bulduğu tarih değil ücretin ödenmesi gereken tarih esas alınacaktır. Örnek vermek gerekirse 2014-2024 tarihleri arasında bir işyerinde çalışan işçi geriye dönük olarak 2024, 2023, 2022, 2021 ve 2020 dönemlerindeki ücretlerini talep edebilecektir. Bu beş yıllık sürenin dışında kalan 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2020 dönemine ait ücret alacakları zamanaşımına uğramış olup işçi talep edemeyecektir.
Tazminat alacakları gelirsek kanunda bu süre on yıl olarak belirlenmiştir. On yıllık zamanaşımı süresinin işlemeye başladığı tarih ise iş sözleşmesinin feshi tarihidir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 24.12.2019 Tarihli 2016/25989 E. , 2019/24273 K. Sayılı Kararı
‘’…Davacı işten ayrılması sebebini 04.09.2014 tarihli yazılı fesih bildirimi ile açıklamış, buna göre iş sözleşmesine maaşının yalnızca asgari ücret kısmının kendisine ödenmesi ve geri kalan kısmının ödenmemesi, yapmış olduğu fazla çalışmaların ödenmemesi ve almış olduğu maaşın bordroda daha düşük gösterilmesi ve asgari ücret üzerinden sigorta primi ödenmesi nedeni ile son verdiği anlaşılmıştır. Buna göre yukarıdaki bend kapsamında yapılacak hesaplamada davacının bakiye fazla mesai ücreti çıkması halinde, davacının işçilik alacaklarının ödenmemesi nedeni ile iş sözleşmesine son verdiği ve kıdem tazminatına da hak kazandığı kabul edilmelidir…’’ şeklindedir.
İlgili Yargıtay Kararından da görüleceği üzere maaşı eksik yahut tam ödenmeyen işçinin haklı nedenle fesih haklı saklı olup şartları sağladığı takdirde kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
