Hukuki Ehliyetsizlik Sebebiyle Tapu İptal Tescil Davası
Tapu iptal ve tescil davası, birçok farklı sebepten açılabilen bir dava olmakla beraber hukuki ehliyetsizlik bu sebeplerden biridir. Bu makalede öncelikle hukuki ehliyetsizliğin kapsamı irdelenecek, daha sonra tapu iptal ve tescil davası açıklanacaktır.
Hukuki Ehliyetsizlik: Kişinin ehliyetleri hak ehliyeti ve fiil ehliyetidir. Hak ehliyeti, kişinin haklara ve borçlara sahip olma yeteneğidir. Kişinin hak ehliyetine sahip olmasının tek koşulu sağ ve tam doğmasıdır. Hukuki işlemler(sözleşmeler) yapma ehliyeti ise fiil ehliyetinin varlığıyla elde edilir. Fiil ehliyeti, kişinin kendisine haklar temin eden ve dahi kendisini borç altına sokan fiil ve işlemleri bizzat kendisinin yapabilmesidir. Örneğin bir kimsenin taşınmazını satması, evini kiralaması bir hukuki işlem olduğundan sözleşme taraflarının fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir.
Fiil ehliyetine sahip olmanın şartları;
- Kişinin ayırt etme gücüne sahip olması(tam ehliyetsiz olmaması),
- Ergin olması,
- Kısıtlı olmaması şeklindedir.
Ayırt etme gücünü kaldıran haller Kanunda yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı, sarhoşluk ve benzeri sebepler olarak sayılmıştır. Kanunun lafzından bu hallerin sınırlı olmadığı, somut olaydaki durumların da ayırt etme gücünü kaldıracak bir hal olabileceği anlaşılmaktadır. Örneğin geçirdiği trafik kazası sonrası veya aldığı bir haber sonrası geçirilen şok, ağır ilaç veya madde bağımlılığı, sara nöbeti, yaşlılık gibi haller sayılabilir.
Kısıtlılık sebepleri kanunda şu şekilde sayılmıştır;
- Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı
- Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim
- Bir sene ve daha fazla müddetle özgürlüğü sınırlandıran bir cezaya mahkum olma
- Kişinin kendi isteğine bağlı kısıtlılık
Bu sebeplerden biri mevcut ise, kişi mahkeme kararıyla kısıtlanır ve kendisine vasi atanır.
Tapu İptal ve Tescil Davası: Tapu kayıtlarının kanuna aykırı olduğunun iddia edilerek hukuka uygun hale getirilmesini amaçlayan davadır. Şöyle ki; bazı durumlarda her ne kadar taraflar aralarında anlaşarak devir işlemini gerçekleştirse de işlem hukuk aleminde bir sonuç doğurmaz. Bu sebeple de tapuya işlenen kayıt yolsuz yani haksız olacaktır. Bu yolsuzluğu düzeltmek için açılan dava tapu iptal ve tescil davasıdır. Ehliyetsizlik sebebiyle bu davanın açılabilmesi için hukuki işlemi yapan taraflardan birinin ehliyetsiz olduğunun sabit olması gerekir. Bu kişinin ehliyetsizliğinin raporlarla kanıtlanabilir olması gereklidir. Son olarak belirtmemiz gerekir ki tapu iptal tescil davalarında yetkili ve görevli mahkeme, taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
İLGİLİ YARGITAY KARARI
“…Bu durumda, tarafların gösterecekleri, tüm delillerin toplanılması tanıklardan bu yönde açıklayıcı, doyurucu somut bilgiler alınması, varsa ehliyetsiz olduğu iddia edilen kişiye ait doktor raporları, hasta gözlem ( müşahede ) kağıtları, film grafilerinin eksiksiz getirtilmesi zorunludur. Bunun yanında, her ne kadar 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ( HMK ) 282. maddesinde belirtildiği gibi bilirkişinin “oy ve görüşü” hakimi bağlamaz ise de, temyiz kudretinin yokluğu, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk gibi salt biyolojik nedenlere değil, aynı zamanda bilinç, idrak, irade gibi psikolojik unsurlara da bağlı olduğundan, akıl hastalığı, akıl zayıflığı gibi biyolojik ve buna bağlı psikolojik nedenlerin belirlenmesi, çok zaman hakimlik mesleğinin dışında özel ve teknik bilgi gerektirmektedir. Ehliyetsizliğin kamu düzeni ile ilgili olduğu gözetilerek ve önemine binaen öncelikle incelenmesi, tarafların bu yönde bildirecekleri tüm delillerin toplanması, varsa mirasbırakana ait sağlık kurulu raporları, hasta müşahade kağıtları, reçeteler vs. istenmesi, tüm dosyanın 2659 sayılı Yasanın 7 ve 16. maddeleri hükmü uyarınca Adli Tıp Kurumu 4. İhtisas Kuruluna gönderilmesi, akit tarihinde mirasbırakanın ehliyetli olup olmadığı yönünde rapor alınması, mirasbırakanın ehliyetli olduğunun saptanması halinde muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı isteğin değerlendirilmesi, soruşturmanın eksiksiz tamamlanması, hasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken anılan hususlar gözardı edilerek karar verilmesi hukuka aykırıdır…” şeklindedir.
İlgili Yargıtay Kararından da anlaşılacağı üzere ehliyetsizlik kamu düzenini ilgilendiren önemli bir husus olduğundan kısıtlı adayının ehliyeti Kamu Kurumlarınca detaylı şekilde incelenerek rapor verilir.
