Hakaret Suçu Nedir?
Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu madde 125’te düzenlenmiştir. Maddede hakaret suçunun iki farklı şekilde işleneceği belirtilmiştir. Bunlar:
- Onur, şeref, saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut fiil veya olgu ile
- Sövmek suretiyle
Madde metninden de anlaşılacağı üzere hakaret suçunun oluşması için söylenen sözün veya davranışın bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek mahiyette olması gerekmektedir. Yargıtay kararlarında açıkça yer alan beddua, eleştiri, kaba hitap niteliği taşıyan kelime ve sözler hakaret niteliği taşımamaktadır.
Madde 125’te Her ne kadar hakaret suçunun unsurları ve nitelikli hali sayılsa da hakaret suçu sadece madde 125 ile sınırlı değildir: Madde 126 mağdurun belirlenmesi, 127.maddede isnadın ispatı,128 iddia ve savunma dokunulmazlığı ,129 haksız fiil nedeniyle ve karşılıklı hakaret, madde 130 kişinin hatırasına hakaret,131 soruşturma ve kovuşturma usulüne ilişkin başlıklarla düzenlenmiştir.
HAKARET SUÇU ŞİKAYETE TABİİ MİDİR?
Hakaret suçunun temel şekli TCK madde 125/1-2.fıkralarda düzenlenmiştir. Bu maddede temel şekil olarak düzenlenen hakaret suçu takibi şikâyete bağlı suçlar arasında yer alır. Bu sebeple hakaret suçunun mağduru, faili ve fiili öğrendiği tarihten itibaren altı ay, her ne suretle olursa olsun fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde şikâyet hakkını kullanması gerekir.
Şunu da belirtmeliyiz ki hakaret suçu kamu görevlisi veya Cumhurbaşkanına karşı işlenmesi halinde suç şikâyete tabii olmaktan çıkıp resen soruşturma kapsamında değerlendirilmektedir.
HAKARET SUÇU İÇİN HANGİ MAHKEMEDE DAVA AÇILIR?
Hakaret suçunun cezası TCK madde 125’te 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası olarak belirlendiğinden ötürü görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
HAKARET SUÇU İÇİN YETKİLİ MAHKEME YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?
Hakaret davalarında yetkili mahkeme genel olarak suçun işlendiği yer mahkemesidir. Ancak çeşitli ihtimaller dahilinde yetkili mahkeme Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenmiştir.
HAKARET DAVASI UZLAŞMAYA TABİ MİDİR?
Uzlaşmaya tabii suçlar bazı istisnalar hariç şikayete tabii suçları
kapsamaktadır. Bu sebeple TCK madde125/1-2 ‘de yer alan hakaret suçunun temel şekli de uzlaştırma kapsamındadır.
Bu açıklamaya nazaran kamu görevlisine karşı işlenen bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlere karşı işlenen suçlar ile Cumhurbaşkanına karşı işlenen hakaret suçu uzlaştırma kapsamında olan suçlardan değildir.
HAKARET SUÇUNDA TEŞEBBÜS MÜMKÜN MÜDÜR?
Hakaret suçu tehlike suçu kapsamında sayıldığı için teşebbüse elverişli değildir. Hakaret suçu, unsurlarını oluşturduğu isnat ve sövme eyleminin gerçekleştiği anda suç tamamlanmış olacağından kural olarak teşebbüste mümkün değildir.
HAKARET SUÇUNDA HANGİ HALLERDE İNDİRİM YAPILIR?
Hakaret suçu eğer bir fiile tepki olarak işlenmişse veya hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde kişiye indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de kaçınılabilir. Ayrıca bu suç kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde ise kişiye ceza verilmez.
YARGITAYIN HAKARET SAYMADIĞI KELİMELER
- Kaba ve nezaketsiz söz ve davranışlar: “yalancı, saygısız, ukala, terbiyesiz, Hanzo, utanmaz , Allah ’sızsın, müdürde adam mı? “ gibi kelimeler yargıtayca kaba ve nezaketsiz olarak değerlendirilmiş fakat hakaret sayılmamıştır.
- Beddua niteliğindeki sözler: “Allahsızsın, vicdansız ve acımasızsın” yargıtayca beddua niteliğinde sayılmış fakat hakaret kapsamında değerlendirilmemiştir.
- Eleştiri: zübük kelimesi eleştiri kapsamında değerlendirilmiş ve hakaret kapsamında nitelendirilmemiştir.
YARGITAYIN HAKARET SAYDIĞI KELİMELER
Yargıtayca “Geri zekalı, aptal, yavşak, eşek, köpek , öküz , kör herif “ gibi hayvan isimleri ile hitap etmek ya da toplum içinde onu değersizleştiren kelimeler kullanmak hakaret suçunu oluşturur.
YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ 13.4.2022 T., 2020/438 E., 2022/10102 K. Sayılı İlamı
“...Sanığın söylediği kabul edilen "yalancısın" sözünün, şikayetçinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve
hakaret suçunun unsurlarını oluşturmadığı gözetilmeden, yerinde görülmeyen gerekçeyle hakaret suçundan sanığın mahkumiyetine karar verilmesi hatalıdır.
..Anayasa'nın 38. maddesiyle 5237 Sayılı TCK'nın 7 ve CMK'nın 251 vd. maddeleri gereğince yeniden değerlendirme yapılması zorunluluğu bozmayı gerektirir. Sanığın söylediği kabul edilen "yalancısın" sözünün, şikayetçinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarını oluşturmadığı gözetilmeden, yerinde görülmeyen gerekçeyle hakaret suçundan sanığın mahkumiyetine karar verilmesi hatalıdır…” Şeklindedir.
Yargıtay 18.Ceza Dairesi 19.11.2015 T., 2015/7434 E., 2015/11550 K. Sayılı İlamı
"…Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahrik edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşa yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref, ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir. Yargılamaya konu somut olayda; sanığın, katılana hitaben söylediği "Allah belanı versin" şeklindeki sözün, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek tarzda somut bir fiil isnadı ya da sövme içermeyip "beddua" niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi.." şeklindedir.
