Ayıplı Mal Davası (2. El Araç)
2. el araçlarda ayıplı mal davası tüketicinin satın aldığı aracın kusurlu veya ayıplı çıkması durumunda açılan bir davadır. Türk hukukunda, ikinci el araç satışları da Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamına girmektedir. Tüketicinin, ikinci el bir araç satın alırken sahip olduğu haklar, sıfır araçlardakine benzer şekilde düzenlenmiştir. Ancak, ikinci el araçlarda ayıplı mal davalarında bazı farklılıklar bulunur. İşte bu sürecin detayları:
Ayıplı Malın Tanımı (2. El Araç)
Ayıplı mal, aracın kullanım amacına uygun olmaması, beklenen özelliklere sahip olmaması ya da satıcının belirttiği nitelikleri taşımaması anlamına gelir. 2. el araçlarda ayıp, aracın hasarlı olması, kilometre bilgisiyle oynanması, gizli bir kaza geçmişi bulunması veya teknik açıdan önemli arızalar içermesi gibi durumları kapsar.
Ayıplı Mal Türleri
1. Açık ayıp: Araç teslim alındığında gözle görülür şekilde fark edilebilen kusurlardır. Örneğin, aracın kaportasında görünür bir hasar veya çizik olması.
2. Gizli ayıp: Kullanım sırasında veya teknik inceleme sonucunda ortaya çıkan kusurlardır. Örneğin, aracın motorunda ciddi bir arıza olması veya aracın daha önce büyük bir kaza geçirdiğinin gizlenmesi gibi durumlar.
Ayıplı Araç Davası Açma Süreci
1. Ayıbın Tespiti
Tüketici, aracı teslim aldıktan sonra açık ayıpları derhal fark edebilir. Ancak, gizli ayıpların tespit edilmesi biraz zaman alabilir. Gizli ayıpların tespiti, genellikle teknik incelemeler, ekspertiz raporları veya aracın kullanım sürecindeki performans sorunları ile anlaşılır.
2. Satıcıya Başvuru
Aracın ayıplı olduğunun fark edilmesinin ardından, tüketici öncelikle satıcıya başvurmalıdır. Satıcıya başvuru sırasında, araçtaki ayıbın ne olduğu, bu ayıbın nasıl tespit edildiği ve tüketicinin talepleri (onarım, değişim, iade, indirim) belirtilmelidir. Bu başvuru, sözlü veya yazılı olarak yapılabilir, ancak yazılı başvuru her zaman daha güvenilirdir çünkü delil olarak kullanılabilir.
Tüketicinin talep edebileceği haklar şunlardır:
- Aracın ücretsiz onarımı
- Araç bedelinde indirim yapılması
- Aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesiBu, 2. el araçlarda pek uygulanmaz çünkü misli ile değiştirme çoğu zaman mümkün olmayabilir.)
- Sözleşmenin feshi ve bedelin iadesi
3. Uzlaşma veya Tüketici Hakem Heyeti'ne Başvuru
Eğer satıcı talepleri kabul etmezse veya taleplerin karşılanmasında anlaşmazlık çıkarsa, tüketici, belirli bir parasal sınırın altındaki uyuşmazlıklar için Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurabilir. 2024 yılı itibariyle bu sınır yaklaşık 104.000 TL'dir. Eğer aracın değeri bu sınırın üzerindeyse veya Hakem Heyeti'nden çıkan karar yeterli görülmezse, doğrudan Tüketici Mahkemesine başvurulabilir.
4. Tüketici Mahkemesi'ne Dava Açma
Tüketici Mahkemesi*nde dava açmak için tüketicinin bulunduğu yer veya satıcının bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Dava açılırken şu belgeler sunulmalıdır:
- Satış sözleşmesi (varsa noter satış sözleşmesi)
- Fatura veya satış belgesi
- Ekspertiz raporları (Araçtaki ayıbın tespit edildiği raporlar, teknik incelemeler)
- Ayıbı belgeleyen yazışmalar veya fotoğraflar
Dilekçede, araçtaki ayıbın ne olduğu, hangi hakkın talep edildiği (onarım, iade, indirim vb.), satıcının ayıba dair sorumluluğu ve bu konuda yapılan başvurular detaylıca anlatılmalıdır.
5. Delil Toplama ve Bilirkişi İncelemesi
Mahkeme genellikle araçtaki ayıbın tespiti için bilirkişi incelemesi yapılmasını ister. Bilirkişi, aracın teknik durumu, gizli ayıplar, hasar geçmişi ve araçtaki sorunların aracın kullanımı üzerindeki etkisi hakkında bir rapor hazırlar. Bu rapor, mahkeme kararında önemli bir rol oynar.
6. Mahkeme Kararı
Bilirkişi raporu ve sunulan diğer deliller ışığında mahkeme, ayıplı malın varlığına ve tüketicinin taleplerine göre bir karar verir. Eğer tüketici haklı bulunursa, şu sonuçlardan biri doğabilir:
- 2. El Araçlarda Ayıplı Mal Davasında Zaman Aşımı
- Açık ayıplar: Aracın tesliminden itibaren 30 gün içinde ayıbın satıcıya bildirilmesi gerekir.
- Gizli ayıplar: Aracın tesliminden itibaren 2 yıl içinde gizli ayıp ortaya çıkarsa, bu ayıplar nedeniyle dava açılabilir.
- Ağır kusurlu ya da kasten gizlenen ayıplar: Bu durumlarda zaman aşımı süreleri daha uzun olabilir ve tüketicinin haklarını daha uzun bir süre boyunca kullanmasına imkan tanır.
İLGİLİ YARGITAY KARARI
Yargıtay 13.Hukuk Dairesinin 05.05.2016 Tarihli 2015/8042 2016/12393 K. Sayılı Kararı
‘’…Davacı eldeki dava ile davalıdan satın aldığı araçtaki boya dökülmeleri nediniyle ayıplı olduğunu ileri sürerek ayıplı aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesini istemiş, davalı davanın reddini dilemiştir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda aracın sağ arka çamurluğunun alt uç kısmındaki boya dökülmesi olan kısmın 9.5 cm uzunluğunda ve en geniş kısmının 0.9 cm olduğu, boya soyulmasının üretimdeki bir kusur olup, gizli ayıp olduğu yönünde görüş bildirilmiş ve bu ayıp nedeniyle araçtaki değer kaybının 5.000,00 TL, aracın davacı elinde uğrağı kaza nedeniyle değer kaybının 1.000,00 TL olduğu tespitine yer verilmiştir. Dava tarihinde yürürlükte bulunan 4077 sayılı yasanın 4. maddesinin 2.fıkrasında, “ Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür... ” şeklindeki düzenlemeye göre, tüketici seçimlik haklarından herhangi birisini kullanabilecektir. Ancak kanun tarafından korunan sözleşme taraflarından tüketicinin yanında, kurulacak hükmün sözleşmenin diğer tarafı olan satıcı için de orantısız güçlükleri de beraberinde getirmemesi gerekir. Ayıbın öneminin aracın kullanımına ve beklenen faydaya bir etkisinin olmaması, aracın ayıplı ve ayıpsız değeri arasındaki farkın araç bedeli nazara alındığında azlığı yani karşılıklı menfaatler dengesi ile hukukun temel prensibi olan hakkaniyet kuralları değerlendirilerek ayıp nedeni ile bedel indirimi veya tüketicinin diğer seçimlik haklarını kullanıp kullanmayacağının tesbit edilmesi zorunludur. Somut olay, yukarıda belirtilen ilke ve kurallar ışığında aracın sağ arka çamurluğunun alt uç kısmındaki 9.5 cm uzunluğundaki ve en geniş kısmı 0.9 cm olan boya soyulması değerlendirildiğinde ayıp nedeni ile bedel indirimine karar verilmesi gerektiği kabul edilmelidir…’’ şeklindedir.
