Adli Yardım
Adli yardım, maddi durumu yetersiz olan kişilere adalet hizmetlerine erişim sağlamak amacıyla devlet tarafından sağlanan hukuki destekler bütünü olarak tanımlanabilir. Türkiye’deki yasal düzenlemelere göre, adli yardım, hukuki süreçlerde kişilere avukat tahsis edilmesi, dava masraflarından muaf tutulması veya ertelenmesi gibi imkanlar sunar.
Adli yardım, Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan “hak arama özgürlüğü” ile doğrudan bağlantılıdır ve herkese eşit adalete erişim imkanı sağlamak için oluşturulmuştur. Bu hak, kişilerin mali imkansızlıkları yüzünden hak kaybına uğramalarının önüne geçmek amacı taşır.
Adli Yardımın Kapsamı
Adli yardım kapsamına giren yardımlar şu şekilde özetlenebilir:
1. Dava veya İcra Takip Masraflarının Ertelenmesi veya Tamamen Kaldırılması: Bu destekle, mahkeme harçları ve gider avansı gibi yargılama masrafları talep üzerine ertelenebilir veya muafiyet sağlanabilir.
2. Avukat Desteği: Adli yardım kapsamında, Barolar aracılığıyla ücretsiz olarak bir avukat tayin edilebilir. Avukat ücretleri adli yardım fonundan karşılanır ve bireylerin hukuki destek almaları sağlanır.
3. Yargılama Giderleri: Mahkemeye başvurulmasıyla oluşan giderler de adli yardım kapsamına dahil edilebilir. Örneğin, tanık veya bilirkişi ücretleri de adli yardımla karşılanabilir.
Adli Yardımdan Yararlanma Şartları
Adli yardım talep eden kişilerin aşağıdaki şartları sağlaması gerekmektedir:
1. Maddi Yetersizlik: Kişinin yargılama giderlerini karşılayamayacak durumda olduğunu belgelemesi veya bunu beyan etmesi gereklidir. Mahkeme, bu durumu araştırarak kişinin adli yardıma gerçekten ihtiyaç duyup duymadığını değerlendirir.
2. Hakkın Ciddiliği ve Dayanıklılığı: Mahkemeye sunulan davanın dayanaksız ve kötü niyetli bir dava olmadığını göstermesi beklenir. Mahkeme, açılan davanın gerçek bir hak iddiasına dayandığını değerlendirdikten sonra adli yardım talebini kabul eder.
Adli Yardım Başvurusu ve Süreci
Adli yardım başvurusu, yetkili mahkemeye bir dilekçe ile yapılır. Başvuruda kişinin maddi durumunu gösteren belgeler sunulmalı ve talebin gerekçesi belirtilmelidir. Ayrıca, avukat desteği için baroların adli yardım birimlerine de başvuru yapılabilir. Başvurular değerlendirildikten sonra, talep uygun bulunursa kişiye gerekli yardımlar sağlanır.
Adli Yardımın Feshedilmesi
Adli yardım kararı verilmiş olsa bile, ilerleyen aşamalarda başvurucunun mali durumunda bir iyileşme olursa veya kötüye kullanıldığı tespit edilirse, adli yardım feshedilebilir. Mahkeme, adli yardım talep eden kişinin mali durumunu göz önünde bulundurarak gerektiğinde bu yardımı iptal etme hakkına sahiptir.
İLGİLİ YARGITAY KARARI
Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 09.11.2021 Tarihli 2021/8961 E. , 2021/6646 K. Sayılı Kararı
‘'…Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin ″adli yardım talebinin reddine″ ilişkin 04.02.2021 tarih ve 2021/567-1073 sayılı kararına karşı ititraz edilmesi üzerine, 6100 sayılı HMK′nın 337/2. maddesi uyarınca dosya Dairemize gönderilmekle, evrak üzerinden yapılan inceleme sonucunda:
Davacı ...′ın, İcra Hukuk Mahkemesinde açtığı şikayet davasının dava şartı yokluğundan reddine ilişkin 2017/471 E. sayılı karara karşı 07.12.2017 tarihli dilekçesi ile adli yardım talepli olarak istinaf başvurusunda bulunmuş, ... Bölge Adliye Mahkemesi’nin 2018/570-1106 sayılı ilamı ile adli yardım talebi reddedilmiş, gerekli harç ve giderlerin davacı tarafça karşılanması için dosya Mahkemesi’ne iade edilmiş, davacı 18.06.2018 tarihli dilekçesi ile adli yardım talepli olarak adli yardım talebinin reddine ilişkin karara karşı itirazda bulunmuş, ... Bölge Adliye Mahkemesi’nin 2018/1919-2524 sayılı ilamı ile HMK 344. maddedeki prosedürün işletilmesi amacıyla dosya Mahkemesine iade edilmiş, davacı 12.12.2018 tarihli dilekçesi ile adli yardım talepli olarak bu hükmü temyiz ettiğini bildirmiş, ... İcra Hukuk Mahkemesi’nin 19.12.2018 gün ve 2017/471-465 sayılı kararı ile “davacının istinaf incelemesinden vazgeçmiş sayılmasına” karar verilmiş, davacı 20.12.2018 tarihinde adli yardım talepli olarak bu hükme karşı istinaf başvurusunda bulunmuş, ... Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesince adli yardım talebinin reddine ilişkin itiraz incelenmek üzere dosya ... Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi’ne gönderilmiş, 23. Hukuk Dairesi’nin 13.12.2019 tarih ve 2019/1 D.İş sayılı Kararı ile davacının itirazının ve adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi’nin 21.02.2020 tarih ve 2019/177 E., 2020/456 sayılı kararı ile davacının istinaf başvurusu esastan reddedilmiş, davacı bu hükme karşı adli yardım talepli olarak temyiz isteminde bulunmuş, ... Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesi’nce verilen ek kararla, temyize konu kararın kesin olduğu belirtilerek davacının temyiz istemi reddedilmiş, davacı 02.10.2020 tarihli dilekçesi ile adli yardım talepli olarak ek kararın temyizi isteminde bulunmuş, Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 04.02.2021 tarih ve 2021/567-1073 K. sayılı ilamıyla davacının adli yardım talebi reddedilmiş, davacının bu karara karşı itirazda bulunması üzerine, itirazın incelenmesi için dosya Dairemize gönderilmiştir.
Yapılan incelemede, davacının adli yardım talebinin istinaf aşamasında ... Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesince kabul edilmiş olması nedeniyle adli yardımın 6100 sayılı HMK′nın 335/3. maddesi uyarınca hükmün kesinleşmesine kadar devam edeceği hükmü de açıktır. Hâl böyle olunca, adli yardım talebinin reddine ilişkin Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 04.02.2021 tarih ve 2021/567 -1073 sayılı kararına karşı davacı tarafından yapılan İTİRAZIN KABULÜNE, dosyanın ilgisi bakımından anılan Daire Başkanlığına gönderilmesine, 09/11/2021 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi…’’ şeklindedir.
